7. Ünite: BASİT ELEKTRİK DEVRELERİ

Elektrik devresini oluşturan malzemelere devre elemanı adı verilir. Basit bir elektrik devresi; ampul, pil, anahtar ve bağlantı kablolarından oluşur.



PİL
• Basit elektrik devrelerinde devreye elektrik enerjisini sağlayan enerji kaynağıdır.
• “+” ve “–” olmak üzere iki ucu bulunur. Bu kısımlara kutup adı verilir.
• Çok fazla enerji üretmediği için elektrik çarpmasına neden olmaz.
Bu nedenle elektrikle ilgili yapılan deneylerde enerji kaynağı olarak kullanılır. • Kullanıldığı aracın özelliğine göre farklı boyut ve şekillerde üretilir. Örneğin kol saatinin içindeki pil ile uzaktan kumanda aletinin içindeki pil farklıdır.

Bağlantı Kablosu
• Elektrik enerjisinin devre elemanlarına aktarılmasını sağlar.
• Devre elemanlarını birbirine bağlar.
• Kablonun dışı plastik malzemeyle kaplıdır. İçinde ise bakır tel bulunur.

Ampul
• Elektrik enerjisini, ışık enerjisine çeviren aydınlatma aracıdır.
• Devre çalışıyorsa ve devredeki anahtar kapalıysa lamba ışık verir. Devre çalışmıyorsa, lamba patlamışsa veya devredeki anahtar açıksa lamba ışık vermez.

Anahtar
• Devrenin kapanıp açılmasını sağlayarak elektriği kontrol eder.
• Anahtar kapalı iken devre kapanır. Lamba ışık verir.
• Anahtar açık iken devre ışık vermez.




Devrenin çalışabilmesi için devre elemanlarının sağlam olması gerekir. Devredeki bağlantı kabloları kopmuş veya yıpranmış olmamalı, kablolar pilin uçlarına düzgün bağlanmalıdır. Ayrıca ampul sağlam olmalı, elemanlar arasında herhangi bir temassızlık olmamalıdır.


Çalışan basit bir elektrik devresi kurmak için yapılması gerekenler;
1. Devreyi kurarken bağlantı kablolarından birinin bir ucu pile, diğer ucu ampule bağlanır.
2. Diğer bağlantı kablosunun bir ucu pilin boşta kalan ucuna, diğer ucu anahtarın bir ucuna bağlanır.
3. Bir başka bağlantı kablosu ile de ampul ve anahtar arasında bağlantı kurulur.
4. Anahtar kapatılarak ampulün ışık vermesi sağlanır.

Bir devrede anahtar açıkken ampul ışık vermez. Çünkü pilin ürettiği elektrik enerjisinin devrenin tamamını dolaşarak tekrar pile dönmesi gerekir. Ancak anahtar açık olduğunda devre tamamlanmamış olur. Anahtar kapandığında ise devre tamamlanmış olur ve ampul ışık verir.

Evimizde lambaları açıp kapatmamızı sağlayan elektrik düğmeleri birer devre elemanıdır. Elektrik düğmeleri basit elektrik devrelerindeki anahtarlarla aynı görevi yapar. Elektrik düğmesi ile lamba arasında duvar içinden geçen bağlantı kabloları bulunur. Bu kablolar elektriğin taşınmasını sağlar. Bu nedenle kablolar da devre elemanıdır.