1. Ünite: TRAFİKTE GÜVENLİK

Can Güvenliği

Kara yolları üzerinde insanlar, taşıtlar ve hayvanların her türlü hal ve hareketine trafik denir. İnsanlar trafikte; yaya, yolcu, sürücü olarak bulunur. Trafikte yaya, yolcu ve sürücülerin ayrı ayrı sorumlulukları vardır. Trafik kazalarına karşı önlem alabilmek için herkesin trafik kurallarına uyması gerekir. Örneğin sürücüler yaya geçitlerinde yayaların geçişine izin vermelidir. Trafik kurallarına uyulduğunda hem kendi hayatımızı korumuş hem de başkalarının yaşama hakkına saygı göstermiş oluruz.

Trafik kazaları sadece kazayı yapan kişiyi değil, pek çok kişiyi etkiler. Kaza sonucu kişiler yaralanabilir, sakat kalabilir hatta ölebilir. Kişi, bedensel olarak zarar görmese bile ruhsal sorunlar yaşayabilir. Ayrıca diğer canlılar, araçlar, yollar, yollarda bulunan levhalar, binalar vb. bu kazalardan zarar görebilir.

Trafik kazaları ile ilgili istatistikî verileri incelediğimizde; trafik kurallarına uyulmaması, olumsuz hava koşulları, yol ve araç kusurlarının kaza nedenleri arasında olduğunu görürüz. Ülkemizdeki trafik kazalarının nedenleri arasında insan kaynaklı kusurlar ilk sırada yer almaktadır. Bu nedenle öncelikle insanların trafik konusunda eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Trafik eğitimi ile bireylerin hatalı davranışları azaltılabilir. Trafikte bilinçli ve sorumlu davranmanın gerekliliği öğrenilir. Böylece trafik kazalarının sayısı azaltılabilir.

Trafikle İlgili Kavramlar

◆ Kara yollarında hareketsiz duran veya hareket eden insana yaya denir. Taşıt sürücüleri de kullandıkları taşıttan inince yaya olurlar.

◆ İnsan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlara taşıt denir. Taşıtlar motorlu olabileceği gibi motorsuz da olabilir.

◆ Kara yollarında yalnız yayaların kullanması için ayrılmış alana yaya kaldırımı denir. Yaya kaldırımları genellikle taşıt yollarından daha yüksek olur.

◆ Taşıt yolunda, yayaların karşıya güvenli geçebilmelerini sağlamak için yol çizgileri ve trafik işaret levhaları ile belirlenmiş alana yaya geçidi denir.

◆ Kara yolunun, diğer bir kara yolunun veya demir yolunun altından yayaların geçmesini sağlayan yapıya alt geçit denir. Alt geçitler yayaların güvenle karşıya geçebilecekleri yerlerdendir.

◆ Trafikle ilgili sembol, renk ve yazı ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan levhalara trafik işaret levhası denir. Trafik işaret levhaları verdikleri mesaja göre farklı şekillerde ve renklerde olabilir.

◆ Trafiği düzenlemede kullanılan, üzerinde çeşitli renk, sembol ve yazı bulunan, bir talimatın aktarılmasını sağlayan ışıklı cihazlara ışıklı trafik işaret cihazı denir.

◆ Yaya kaldırımı bulunmayan kara yollarında, taşıt yolu kenarında yayaların ve hayvanların kullanabileceği alana banket denir. Banketlerden zorunlu hâllerde taşıt sürücüleri de yararlanır.

◆ Ulaşım ihtiyacının çok sayıda insanın aynı anda taşınması ile karşılanmasına toplu taşıma denir. Özellikle ulaşım maliyetinin düşürülmesi, çevre kirliliğinin önlenmesine katkısından dolayı tercih edilir.

TRAFİK İŞARETLERİ VE İŞARET LEVHALARINI

Trafik işaret levhaları, verdiği mesajlar ile trafik güvenliğinin sağlanmasına katkı sağlar. Bu nedenle kara yollarını kullananlar trafik işaret levhalarının verdiği mesaja uygun davranmalıdır. Trafik işaretleri ve trafik işaret levhaları kara yolunu kullanan yaya ve sürücülere bilgilendirme, uyarı ve yasaklama mesajı verir. Bu mesajları şekil, renk, yazı ve semboller ile verir. Trafikte can ve mal güvenliğimiz için trafik işaret levhalarının anlamlarını öğrenmeliyiz. Trafik işaret levhalarının üç temel şekli ve anlamı vardır. Üçgen, uyarı; daire, düzenleme ve yasaklar (tanzim); dikdörtgen, bilgilendirme mesajlarının iletilmesinde kullanılır


Tehlike Uyarı İşaretleri: Kara yollarını kullanan yayaları ve sürücüleri tehlikelere karşı uyarır. Tehlike uyarı işaretleri genel olarak üçgen şeklindedir ancak üçgen şeklinde olmayanları da vardır.


Trafik Tanzim İşaretleri: Kara yollarını kullanan yayalara ve sürücülere yasaklama ve sınırlama mesajları verir. Trafik tanzim işaretleri genel olarak daire şeklindedir. Ancak dikdörtgen şeklinde olanları da vardır.


Bilgi İşaretleri: Kara yollarını kullanan yayalara ve sürücülere yol güzergâhında lazım olan bazı bilgiler verir. Bilgi işaretleri genel olarak kare şeklindeki standart levhalar ile değişken boyutlardaki levhalardan oluşur.


Trafik işaret levhaları verdiği mesajlar ile trafik güvenliğinin sağlanmasına katkı sağlar. Trafik işaret levhaları olmadan trafik güvenliğinin sağlanması mümkün değildir. Bu nedenle trafik işaret levhalarına zarar vermemeli, verenleri de yetkililere (155 Polis İmdat - 156 Jandarma) bildirmeliyiz. Trafik işaret levhalarına zarar verilmesi can ve mal güvenliğine zarar verdiği gibi ülke ekonomisine de zarar verir. Zarar verilmiş trafik işaret levhalarının yenilenmesi; zaman, iş gücü ve kaynak kaybına neden olmaktadır.

YAYALAR VE KURALLAR

Taşıt sürücüleri gibi yayaların da uyması gereken trafik kuralları vardır. Yaya kaldırımlarının, yaya geçitlerinin, alt ve üst geçitlerin sağ tarafından yürümek ve sarı şeritleri işgal etmemek bu kurallardandır. Bu kurallara uyulursa karşıdan gelen yayalar engellenmemiş olur. Yine diğer insanları engelleyecek şekilde grup oluşturmak, kol kola girerek yürümek yapılmaması gereken davranışlardandır.

Yayalar, kara yollarında karşıya geçmek için yaya ve okul geçitlerini, alt ve üst geçitleri veya ışıklı trafik işaret cihazlarının olduğu yerleri tercih etmelidir.

Kara yollarında karşıya geçecek olan yayalar tehlikelere karşı dikkatli olmalı, duran araçların arasından, önünden ve arkasından karşıya geçilmemelidir. Çünkü duran araçlar hareket hâlindeki araçların görülmesini engeller. Aynı zamanda araç sürücülerinin yayayı fark etmesi de zorlaşır. Bu durum trafik kazalarına neden olabilir.

Karşıdan karşıya geçme kuralları;
Karşıya geçmeden önce yolun güvenli olduğundan emin olmalıyız.
1. Önce sol tarafa bakarak herhangi bir araç gelip gelmediğini kontrol etmeliyiz.
2. Sonra sağ tarafa bakarak herhangi bir araç gelip gelmediğini kontrol etmeliyiz.
3. Tekrar sol tarafa bakarak yolu ve trafiği kontrol etmeliyiz.
4. Yolun karşıya geçmek için güvenli olduğundan emin olunca koşmadan hızlı adımlarla karşıya geçmeliyiz.

- UYARI - Karayolları Trafik Kanunu’na göre 100 m mesafede yaya geçidi, okul geçidi, alt geçit, üst geçit, trafik ışıkları, trafik polisi vb. yerler var ise karşıya geçmek isteyen yayalar buraları kullanmak zorundadır.

Kara yollarında güvenli geçiş yerleri bulunmuyorsa; karşıya geçmek için her zamankinden daha dikkatli olunmalıdır. Yolun, karşıya geçmek için güvenli olduğundan emin olmadıkça asla taşıt yoluna inilmemelidir.

Yaya kaldırımı bulunmayan kara yollarında taşıt yollarının yan taraflarında banket bulur. Banketlerden yürüyen yayalar kendi gidiş yönlerine göre sol taraftaki banketi kullanmalıdır. Eğer grup hâlinde gidiliyorsa tek sıra olarak yürünmeli ve taşıt yolu işgal edilmemelidir.

Trafik akışını düzenleyen yapı ve unsurlara sahip yola güvenli yol denir. Yayaların yürüyebileceği kaldırımları, karşıya geçebileceği yaya ve okul geçitleri, alt ve üst geçitleri olan, yeterli aydınlatma ve denetimin yapıldığı yollar güvenli yollara örnektir. Kara yollarını güvenli yapan bu unsurlar yok ise bu yollar güvenli olmadığından tercih edilmemelidir. Her zaman güvenli yollar tercih edilmelidir.

Yayalar İçin Güvenli Yollar

◆ Kaldırımlar ve banketler
◆ Okul ve yaya geçitleri
◆ Yaya alt ve üst geçitler
◆ Aydınlatmanın iyi yapıldığı yerler
◆ Işıklı trafik işaret cihazlarının olduğu kavşaklar
güvenli yerlerdir. Her zaman bu yerlerde yürümeyi ve karşıya geçişlerde bu güvenli yolları kullanmayı tercih etmeliyiz. Bir yere gitmek için en kısa yolu değil en güvenli yolları seçmeliyiz.

Bisiklet, kaykay, scooter, paten gibi motorsuz araçlarla eğlenmek ve oynamak için taşıt trafiğine kapalı alan oyun alanlarını kullanmalıyız. 12 yaşından küçüklerin trafiğe açık alanlarda bisiklet kullanması yasaktır. 12 yaşında olanların da bisiklet kullanmak için sürücülük eğitimi ve belgesi alması gerekmektedir.
Bisiklet, kaykay, kızak, paten gibi araçları kullanırken dizlik, kask, eldiven, dirseklik kullanmamız gerekir.

Ulaşım Araçları Ulaşım araçları yolcu taşıtı ve yük taşıtı diye iki gruba ayrılır.
1-Yolcu Taşıtları: Uçak, vapur, otobüs, minibüs, tren, yeraltı treni, otomobil, tramvay,
2-Yük Taşıtları: Kamyon, kamyonet, yük treni, kargo uçağı, yük gemisi

Ulaşım Türleri
1-Kara yolu ulaşımı: Otobüs, otomobil, kamyon, kamyonet, motosiklet,
2-Deniz yolu ulaşımı: Vapur, feribot, sandal,
3-Hava yolu ulaşımı: Uçak, helikopter, teleferik
4-Demir yolu ulaşımı: tren, tramvay, yeraltı treni

Geçiş Üstünlüğü Olan Araçlar
1-Ambulans
2-İtfaiye
3-Polis
4-Kar ve buzla mücadele araçları
5-Afet ve acil kurtarma araçları
6-Koruma araçları
7-Organ nakli yapan araçlar

Bu araçların diğer araçlara göre geçiş üstünlüğü vardır. Çünkü bu araçlar acil durumda olup can ve mal kurtarmaya gitmektedirler. Bu nedenle bu araçların yolu diğer araçlara göre geçiş üstünlüğü vardır.
Acil durumda görev halindeyken bu araçlar:
* Geçiş hakkına sahiptir. Tüm taşıtlar bu araçlara hemen yol vermek zorundadır.
* Kırmızı ışıkta geçme hakkına sahiptir.
* Hem siren çalarlar hem de ışıklı cihazını yakarlar. Acil durumda görevde değillerse bu uyarı cihazlarını kullanamazlar.

Trafikle İlgili Kurumlar
Trafiği düzenlemek için birçok kurum görev yapmaktadır. Bu kurumlar
1-Karayolları Genel Müdürlüğü: Kara yollarını yapmak, onarmak bu kurumun görevidir.
2-Emniyet Genel Müdürlüğü: Sürücüleri, araçları ve bunların belgelerini kontrol edip denetler. Uymayanlara ceza keser.
3-Sağlık Bakanlığı: Kazada yaralılara ilk yardım ve tedavi yapar.
4-Milli Eğitim Bakanlığı: Sürücülere sürücü belgesi verir ve bunun için kurslar ve sınavlar yapar.

Trafikle İlgili Meslekler
Trafik Polisi: Trafiği denetler, düzenler, uymayanlara karşı trafik cezası keser.
Şoför: Kara yolunda ticari amaçlı motorlu taşıt kullanan kişilerdir. Otomobil kullanan herkes sürücüdür, ama şoför değildir.
Kaptan: Deniz yolu ulaşım taşıtlarını kullanan kişilerdir.
Makinist: Tren kullanan kişilere denir.
Vatman: Tramvay ve metro kullanan kişilerdir.
Pilot: Hava yolu taşıtlarını kullanan kişilerdir.

Toplu Taşıma Araçları

Aynı anda onlarca yolcuyu birlikte taşıyan otobüs, tren, uçak, gemi, metro, tramvay gibi araçlar toplu taşıma araçlarıdır.
Toplu taşıma araçları kullanmak
1- Trafik yoğunluğunu azaltır.
2- Trafik kazalarını azaltır.
3- Çevre ve ses kirliliğini azaltır.

Taşıtlara Binme - Taşıtlardan İnme
Yolcuların toplu taşıma araçlarını kullanırken uyması gereken kurallar vardır.
1-Ön kapıdan binilmelidir.
2-Arka kapıdan varsa orta kapıdan da inilmelidir.
3-Sıra ile binilmelidir.
4.Varsa emniyet kemeri takılmalıdır. Okul servislerinde emniyet kemeri bulunması ve takılması zorunludur.
5-Okul servislerinde ayakta yolculuk yapılmaz. Belediye otobüslerinde ayakta isek mutlaka koltuklardan ya da tutmaçlardan tutmalıyız.
6-İnen yolculara öncelik verilmelidir.
7-İneceğimiz durağa yaklaştığımızda inmek için hazır olmalıyız. Araç durduğunda inmeliyiz.
8-Taşıttan inerken yolun güvenli olmadığını kontrol ederek inmeliyiz.
9-Taşıtlardan elimizi ve kolumuzu dışarıya çıkarmamalıyız.
10-Sürücülerin dikkatini dağıtacak, yolcuları rahatsız edecek davranışlar yapmamalıyız.
11-Toplu taşıma araçlarında yaşlılara, hamilelere, çocuklu bayanlara, engellilere yer vermeliyiz. Ön koltuklar yaşlı ve engelliler için ayrılmıştır.
12-Toplu taşıma araçlarına yazı yazmamalı, kirletmemeli, zarar vermemeliyiz.

Trafik Kazaları

Trafik Kazalarının Sebepleri
A-Sürücülerin neden olduğu kazalar
1-Uykusuzluk, yorgunluk, dikkatsizlik
2-Alkollu araç kullanma
3-Aşırı hız ve takip mesafesine uymama
4-Trafik işaret ve levhalara uymama
5-Telefon kullanma
6-Bir şeyler yiyip içme

B-Yayaların neden olduğu kazalar
1-Güvenli geçiş yollarını kullanmama
2-Aceleci davranma
3-Karşıya geçerken yolun trafiğini kontrol etmeme
4-Trafik işaret ve levhalara uymama

Tehlikelere Karşı Alacağımız Önlemler
1-Trafik kazalarını önlemenin en önemli çözümü herkesin trafik kurallarına uyması gerekir. Trafikte herkes birbirlerine karşı saygılı olmalıdır.
2-Herkesin trafik kurallarını bilmesi, trafik işaret ve levhalarının ne anlama geldiğini öğrenmesi gerekir. Trafikte kendimize güvenmek değil herkese güvenmek zorundayız.
3-Emniyet kemerini taşıtta bulunan herkesin takması zorunludur. Emniyet kemeri kazayı engellemez ancak kaza anında canımızı ve sakat kalmamızı önleyebilir. Kazalarda meydana gelen can kayıplarının en büyük nedeni emniyet kemeri takmamaktır. Okul servis taşıtlarında emniyet kemeri takılması zorunludur.
4-Yük taşıyan araçlarda açıkta ya da yüklerin üzerinde yolculuk yapılmamalıdır.
5-Araçların arkasından asılmak, peşinden takip etmek tehlikeli davranıştır.
6-Motorsuz araçları (bisiklet, kaykay, paten vs.) kullanırken kask, dizlik, dirseklik ve eldiven kullanmalıyız.

Trafik Kazalarının Sonuçları
Trafik kazaları
1-Can kaybına ya da insanların sakat kalmasına
2-Mal kaybına (hem araçta zarar oluşur, hem de çevrede)
3-Çevre kirliliğine (Araçlardan çıkan yağlar, yanması sonucu dumanlar vs.)
4-Ülke ekonomisine zarar vermektedir.

Trafik Kazalarını Önlemek
Trafik kazalarını önlemek için
1-Trafik kurallarını herkesin bilmesi, bilinçlenmesi gerekir.
2-Trafik kurallarını açıklayan afiş, kampanya, kamu spotu gibi çalışmalar sürekli yapılmalıdır.
3-Trafik sürekli denetlenmeli ve kontrol edilmelidir.
4-Trafik kurallarına uymayanlara gereken cezalar verilmelidir.
5-İyi yollar yapılmalı ve yollarda uygun trafik levha ve işaretlerinin konulması gerekir.